Ανοικτό Λαϊκό Πανεπιστήμιο Γιαννιτσών: Η βλαβερή συνήθεια του καπνίσματος και οι επιπτώσεις

Άκρως ενδιαφέρουσα κρίθηκε από τους παρευρισκόμενους η 12η εκδήλωση της 21ης περιόδου του Ανοικτού Λαϊκού Πανεπιστήμιου Γιαννιτσών που διοργάνωσε το απόγευμα της Δευτέρας 3-4-2017 στην φιλόξενη αίθουσα του Δημοτικού Συμβούλιου Πέλλας η Ιστορική και Λαογραφική Εταιρεία Γιαννιτσών «Ο Φίλιππος» σε αγαστή συνεργασία με την ΔΗΚΕΠΑ Πέλλας.

Κεντρικό γεγονός, η εισήγηση της Δρ. Τσιούδα Θεοδώρας πνευμονολόγου και επιμελήτριας Α΄ Πνευμονολογικής Ογκολογικής Κλινικής του Αντικαρκινικού Νοσοκομείου Θεσσαλονίκης «Θεαγένειο». Το θέμα της εισήγησής της ήταν: "Διακοπή του καπνίσματος και πρόληψη του καρκίνου του πνεύμονα".

Σε μια προσιτή, ευσύνοπτη και περιβεβλημένη με το απαραίτητο ιατρικό επιστημονικό πλαίσιο και χρησιμοποιώντας πλούσιο φωτογραφικό υλικό η ομιλήτρια περιέγραψε με δραματικές ορισμένες φορές τρόπο, τις τραγικές συνέπειες της βλαβερής συνήθειας που λέγεται κάπνισμα. Σε μία χώρα όπως η Ελλάδα που πένεται οικονομικά, είναι απαράδεκτο το 33% ακόμη του πληθυσμού να είναι καπνιστές. Η μείωση του ποσοστού των καπνιστών από 45% που ήταν πριν λίγα χρόνια είναι παρήγορο, αλλά αυτό από μόνο του δεν αρκεί. Παραμένει δε ακόμη σε ανησυχητικά υψηλά επίπεδα. Η ουσία πλέον εστιάζεται στις προσπάθειες που καταβάλλονται στο να περιοριστεί ή καλύτερα να εξαλειφθεί αυτή η σύγχρονη μάστιγα. Και όπως έλεγαν οι αρχαίοι πρόγονοί μας «Κάλιον το προλαμβάνειν ή το θεραπεύειν».

Σύμφωνα με την Παγκόσμια Οργάνωση Υγείας το κάπνισμα χαρακτηρίζεται χρόνια νόσος. Η επιπολαστική επήρειά του είναι δεδομένη και οι καπνιστές έχουν διαμορφώσει μια στάση ζωής ενταγμένη συνεχώς σε εξάρτηση από το πάθος τους. Ο πρώην καπνιστής μπορεί εν δυνάμει να υποπέσει ανά πάσα στιγμή στο πάθος του. Κάθε ημέρα γεννιούνται νέοι καπνιστές, αυξάνεται η νοσηρότητα του πληθυσμού και κατ΄ επέκτασιν η θνησιμότητα. Η παιδική και εφηβική ηλικία είναι πολύ κρίσιμη για την κατοπινή εξέλιξη του καπνίσματος. Εύκολα επηρεάζονται οι παιδικές ψυχές από τέτοια αρνητικά παραδείγματα. Ακόμη και στα κινούμενα σχέδια με «ήρωες» όπως ο Λούκι Λούκ προβαλλόταν το κάπνισμα. Η εικόνα του με ένα τσιγάρο μονίμως στο στόμα, ευτυχώς αποσύρθηκε και αντικαταστάθηκε με ένα λουλούδι. Όταν οι γονείς καπνίζουν και ακόμη χειρότερα όταν αυτό συμβαίνει μπροστά στα παιδιά τους στο σπίτι ή στο αυτοκίνητο, «εγκληματούν» ή στην καλύτερη των περιπτώσεων αδιαφορούν για την υγεία και την σωστή διαπαιδαγώγηση των παιδιών τους.

Οι έρευνες που έχουν πραγματοποιηθεί αποκαλύπτουν δυσάρεστα και ανησυχητικά φαινόμενα: μέχρι την ηλικία των 15 ετών 1 στα 3 παιδιά έχουν έρθει σε επαφή με το κάπνισμα. Θεωρούν ότι είναι «μαγκιά» ή δείγμα απελευθέρωσης και επίδειξη εφηβικής ηλικίας. Το κακό που γίνεται όμως στον ευαίσθητο οργανισμό τους, δύσκολα επουλώνεται. Έστω και με λίγα τσιγάρα εβδομαδιαίως, κάποιος θεωρείται καπνιστής και το 1 τσιγάρο θα φέρει και άλλα. 1 στους 2 που ξεκινά και συνεχίζει το κάπνισμα θα πεθάνει από αυτό. Περίπου 1 στους 3 θανάτους σχετίζεται με το κάπνισμα. Σε περίπου 25.000 ετησίως ανέρχονται οι θάνατοι εξαιτίας του καπνίσματος. Στο τσιγάρο υπάρχουν 4.000 ουσίες βλαβερές, από αυτές οι 250 είναι τοξικές και οι 60 θεωρούνται καρκινογόνες. Το αρσενικό π.χ. είναι από τα ισχυρότερα δηλητήρια. Κάθε πακέτο τσιγάρα αφαιρεί από τον καπνιστή 5,5 λεπτά από την ζωή του. Αν κάποιος-α που καπνίζει 2 πακέτα τσιγάρα για 15 χρόνια ή 1 πακέτο για 30 χρόνια, τοποθετούσε τα τσιγάρα αυτά δίπλα-δίπλα η άκρη θα έφτανε από τα Γιαννιτσά έως την Ρώμη! Τόσα θα είχε απορροφήσει ο οργανισμός του. Η νικοτίνη είναι ουσία που εμπεριέχεται στο τσιγάρο και είναι εθιστική. Θεωρείται ότι είναι η τρίτη πλέον εθιστική ουσία μετά τα οποιούχα και την μορφίνη. Ο ίδιος ο εγκέφαλος διατηρεί θήκες νικοτίνης και, όταν κάποιος άνθρωπος καπνίζει, απελευθερώνει την ουσία της ντοπαμίνης. Το δε αίσθημα της αυτοεπιβράβευσης και της χαλάρωσης που νοιώθει είναι βραχύβιο και απατηλό.

Ο Χριστόφορος Κολόμβος και οι Ευρωπαίοι που ανακάλυψαν την Αμερική, παρατήρησαν τους ιθαγενείς Ινδιάνους να μασούν φύλλα καπνού και να βρίσκονται σε μια άκρως περίεργη-λανθάνουσα κατάσταση. Αρκετές φορές στέκονταν αδύναμοι να αντιδράσουν σε οτιδήποτε. Δυστυχώς αυτή η ανθυγιεινή συνήθεια έκτοτε διαδόθηκε στην Γηραιά Ήπειρο και ακολούθως στον υπόλοιπο κόσμο. Έως πριν λίγα χρόνια επιστήμη και κοινωνίαδεν συνέδεε το κάπνισμα με την πρόκληση ασθενειών. Τα δεδομένα άλλαξαν άρδην τα τελευταία χρόνια.

Οι καπνοβιομήχανοι και οι εταιρείες τελευταίως κυκλοφόρησαν στην αγορά προς άγραν πελατών τα λεγόμενα ελαφριά τσιγάρα. Κι όμως και αυτά περιέχουν βλαβερές ουσίες όπως πίσσα και νικοτίνη. Μάλιστα καταναλώνονται σε μεγαλύτερους αριθμούς από ότι τα βαριά. Το στερητικό σύνδρομο χαρακτηρίζει σταθερά όλους-ες τους καπνιστές-στριες.

Το ερώτημα που απασχολεί την επιστημονική κοινότητα αλλά και την κοινή γνώμη είναι: «μα καλά για όλα φταίει το κάπνισμα;» Η απάντηση είναι σχεδόν ναι. Χαρακτηριστικό παράδειγμα ότι στο Θεαγένειο νοσοκομείο πάνω από 95% των νοσηλευόμενων είναι καπνιστές και μόνο το 5% δεν είναι καπνιστές. Το κάπνισμα είναι η κυρίαρχη δύναμη δυνάμενη αιτία νόσου και θάνατου! Επηρεάζει αρνητικά τον λάρυγγα και τις φωνητικές χορδές, το νεφρό και το πάγκρεας. Η νικοτίνη συσσωρεύεται στο ουροποιητικό σύστημα του ανθρώπου και εμποδίζει την χημειοθεραπεία να λειτουργήσει αποτελεσματικά. Ακόμη το κάπνισμα προκαλεί καρδιαγγειακές παθήσεις, εγκεφαλικά επεισόδια, πιο συχνές λοιμώξεις κ.ά. Επίσης αξιοσημείωτο είναι ότι οι καπνιστές έχουν υψηλό αιματοκρίτη και τούτο γιατί ο οργανισμός τους, προκειμένου να ανταπεξέλθει στις εργασίες του, παράγει περισσότερα ερυθρά αιμοσφαίρια. Το αίμα γίνεται πιο πηκτό και τμήματα θρόμβων περνάνε στον εγκέφαλο και άλλα προκαλούν στεφανιαία νόσο.

Η Χρόνια Αποφρακτική Πνευματοπάθεια, επώδυνη ασθένεια προκαλείται από το φράξιμο των πνευμόνων και οδηγεί πολλάκις σε μόνιμη αναπηρία. Το άσθμα δεν προκαλείται από το κάπνισμα, εντούτοις όμως το τελευταίο επιδεινώνει δραματικά την κατάσταση του παθόντα. Ακόμη το κάπνισμα προκαλεί παθήσεις του αναπαραγωγικού συστήματος και επιδεινώνει την υπογονιμότητα των ζευγαριών: 6 στα 10 ζευγάρια στις ημέρες πάσχει από υπογοννιμότητα! Η επίδραση του καπνίσματος στα πνευμόνια είναι τραγική. Ο καρκίνος του πνεύμονα ανδρών και γυναικών είναι ο 2ος σε συχνότητα έπειτα από εκείνον του προστάτη και του μαστού, αλλά ο 1ος σε θνησιμότητα. 6.500 άνθρωποι πεθαίνουν από καρκίνο του πνεύμονα κάθε χρόνο, το δε 70% των ασθενών βρίσκονται σε προχωρημένο στάδιο, όταν – αργά πλέον - διαγνώσκονται. Οι βαρείς καπνιστές νοσούν 17 φορές περισσότερες από τους ελαφρά καπνιστές. Το τσιγάρο όταν καίγεται δημιουργεί θερμοκρασία κοντά στους 800ο C.

Οι παθητικοί καπνιστές και κυρίως οι γυναίκες είναι τα μεγάλα θύματα των επιλογών κάποιων, αφού αναπνέουν το ¼ του καπνού των ενεργητικών καπνιστών. Κάποτε πρέπει να περάσουμε από την δικτατορία των καπνιστών στην δημοκρατία αυτών που θέλουν να αναπνέουν ελεύθερα. Το κάπνισμα κατά την διάρκεια της εγκυμοσύνης δεν επιτρέπεται γιατί οι κίνδυνοι να γεννηθεί το βρέφος ελλειποβαρές είναι ιδιαίτερα αυξημένοι, ο κίνδυνος λοιμώξεων το ίδιο, ενώ παραλλήλως στα νεογνά υφίσταται πνευμονική δυσλειτουργία. Οι βρογχίτιδες είναι συχνές καθώς και το αναπνευστικό σύνδρομο ενισχυμένο. Η νικοτίνη περνάει από τον ομφάλιο λώρο στο έμβρυο και του προκαλεί στερητικό σύνδρομο και ταχυκαρδία, η δε χορήγηση πρώτων βοηθειών είναι απαραίτητη. Τέλος η αντίληψη ότι το κάπνισμα σε ανοικτούς χώρους, δίπλα στο τζάκι, στον απορροφητήρα κλπ είναι αβλαβές είναι μύθος, γιατί οι καπνοί διαχέονται παντού, π.χ. στα εστιατόρια, στους χώρους εργασίας, στα κλιμακοστάσια κλπ. Δεν είναι λεπτομέρεια η παρατήρηση ότι οι μικροοργανισμοί και τα όποια στερεά απόβλητα αιωρούνται, κολλούν στις κουρτίνες ή πέφτουν στο δάπεδο, στα χαλιά κ.ά. Η 8ωρη παραμονή σε χώρο καπνιστών ισοδυναμεί με κάπνισμα 35 τσιγάρων, η 3ωρη παραμονή σε 1 τσιγάρο και η 24ωρη σε 1 πακέτο περίπου!

Η επιλογή κάποιου να καπνίζει, δημιουργεί στον εξαρτημένο και - εν πολλοίς ασθενή - πρόωρες ρυτίδες, κιτρίνισμα στα δάκτυλα, κακοσμία στο στόμα, άσχημο δέρμα, τρεμούλιασμα στα χέρια, τριχόπτωση, οδοντικά προβλήματα, βλάβη στην αδαμαντίνη, νευρικότητα αϋπνία κ.ά. Είναι υπερβολικά μεγάλος ο αριθμός των 2.800.000 καπνιστών στην χειμαζόμενη οικονομικά και κοινωνικά πατρίδα μας, οι δε αρνητικές επιπτώσεις είναι τεράστιες στην υγεία, την κοινωνική ασφάλιση, την εργασία, στην εθνική οικονομία κ.ά. Ο περίφημος «αντικαπνιστικός νόμος» ουσιαστικά ατόνησε και δεν εφαρμόζεται, οι εργαζόμενοι δεν προστατεύονται από τον καπνό, η ενημέρωση είναι ελλειπής, οι νέοι παρασύρονται μαζικά από αυτή την κακιά συνήθεια, σε πολλά καταστήματα ακόμη καπνίζουν αρειμανίως κ.ά. και όλα αυτά είναι κάτι που πρέπει να προβληματίσουν επιτέλους την κοινωνία, την πολιτεία και την επιστημονική κοινότητα. Η τιμή αγοράς των τσιγάρων παραμένει σχετικά χαμηλή και αυτό δεν αποτρέπει τις πλατιές λαϊκές μάζες να τα αγοράσουν. Το μόνο θετικό είναι η αναγραφή στα πακέτα τσιγάρων μηνυμάτων, εικόνων κλπ που προβληματίζουν και αποθαρρύνουν ορισμένους-ες.

Η απόφαση να σταματήσει κάποιος-α το κάπνισμα είναι πράξη ευθύνης και ωριμότητας. Τι γίνεται αν κάποιος-α κόψει το κάπνισμα; Σε 72 ημέρες επανέρχεται η απωλεσθείσα όσφρηση και γεύση. Αισθήσεις που είχαν ξεχαστεί από τις μικρές ηλικίες, ξαναγυρίζουν. Αυξάνεται η οξυγόνωση του σώματος και του εγκέφαλου. Σε 3-9 μήνες επέρχεται πλήρης καθαρισμός του οργανισμού. Η ευεξία, η κίνηση δραστηριοποιούνται και ο πρωινός βήχας λιγοστεύει. Μετά από 3 μήνες βελτιώνεται η κυκλοφορία του αίματος, μειώνονται οι ρυτίδες και βελτιώνεται η αυτοπεποίθηση του ατόμου και ενισχύεται πολλαπλώς η αυτοπεποίθησή του. Ο κίνδυνος θάνατου ελαττώνεται αισθητά. Μετά την παρέλευση πενταετίας, η επικινδυνότητα μεταξύ μη καπνιστών και πρώην καπνιστών εξισώνεται.

Οι συνειδητοί γιατροί, ένα αρκετά μεγάλο τμήμα της επιστημονικής κοινότητας και τα ειδικά ιατρεία και γραφεία κατά του καπνίσματος, βοηθούν ενεργά και συμβουλευτικά όσους-ες επιθυμούν διακαώς να σταματήσουν την βλαβερή συνήθεια του καπνίσματος. Τα αποτελέσματα είναι ενθαρρυντικά και μας επιτρέπουν να διακρίνουμε μια χαραμάδα ελπίδας για μια ποιοτικότερη και καθαρότερη ζωή.

Τον συντονισμό αυτής μιας πραγματικά αξιόλογης εκδήλωσης είχε ο Βασίλειος Τραούδας, μέλος του Δ.Σ. και υπεύθυνος του Α.Λ.Π. Γιαννιτσών, ενώ καίρια παρέμβαση είχε ο πρόεδρος της Ιστορικής και Λαογραφικής εταιρείας Γιαννιτσών «Ο Φίλιππος» Κωνσταντίνος Κάμτσης. Ιδιαίτερη δε αίσθηση προκάλεσαν στο κοινό οι ποικίλες και ουσιαστικές ερωτήσεις που τέθηκαν από το ακροατήριο.

Λάζαρος Η. Κενανίδης θεολόγος, διδάκτορας Α.Π.Θ.

μέλος του Δ.Σ. της Ι.Λ.Ε.Γ. «Ο Φίλιππος»

δ/ντής 2ου Γυμνάσιου Γιαννιτσών «Κύριλλος και Μεθόδιος»

Η επόμενη εκδήλωση του Ανοικτού Λαϊκού Πανεπιστημίου Γιαννιτσών έχει προγραμματιστεί για την:

- ΤΕΤΑΡΤΗ 26 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2017 ΩΡΑ 19.30΄ ΣΤΗΝ ΑΙΘΟΥΣΑ ΤΟΥ ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ (ΚΑΙ ΟΧΙ ΔΕΥΤΕΡΑ 24-4-2017 ΟΠΩΣ ΗΤΑΝ ΑΡΧΙΚΑ)

ΘΕΜΑ: "Νευροδιδακτική: Οι Νευροεπιστήμες φωτίζουν τις διαδικασίες". Ξεκινά από τον νευρώνα, τα νευρωνικά δίκτυα και καταλήγει στους κυτταρικούς μηχανισμούς μάθησης και μνήμης και στις στρατηγικές και τεχνικές μάθησης.

ΟΜΙΛΗΤΗΣ: κ. Ιωάννης ΚΑΛΠΙΔΗΣ, Σχολικός Σύμβουλος - Ηλεκτρολόγων Μηχανικών στην Περιφερειακή Διεύθυνση Α/θμιας και Β/θμιας Εκπαίδευσης Κεντρικής Μακεδονίας με τις ιδιότητες του Ηλεκτρολόγου Μηχανικού και Ιατρού.