Έλλειψη Βιταμίνης D3: Όλα όσα Πρέπει να Γνωρίζεις

Μία από τις πιο συνηθισμένες συζητήσεις σε γραφεία ιατρών και διαιτολόγων κοιτάζοντας αποτελέσματα εργαστηριακών εξετάσεων είναι η έλλειψη ή η ανεπάρκεια βιταμίνης D.

Η βιταμίνη D είναι ευρέως γνωστή και ως η «βιταμίνη του ήλιου», καθώς, σε αντίθεση με άλλες βιταμίνες, έχει την ικανότητα ενδογενούς σύνθεσης μέσω του δέρματος όταν αυτό εκτίθεται στον ήλιο.

Θα περίμενε, λοιπόν, κανείς ότι μιλώντας για ανεπάρκεια ή έλλειψη βιταμίνης D αναφερόμαστε σε χώρες όπως η Μεγάλη Βρετανία και η Σουηδία.

Ωστόσο τα ποσοστά ανεπάρκειας βιταμίνης D ακόμα και σε ηλιόλουστες χώρες όπως η Ελλάδα συνεχώς αυξάνονται.

Μάλιστα σε πρόσφατη μελέτη του 2018 σε ελληνικό και κυπριακό πληθυσμό φάνηκε ότι 7 στους 10 έχουν ανεπάρκεια βιταμίνης D.

Στο σημείο αυτό, αξίζει να αναφερθεί ότι υπάρχουν δύο κύριες μορφές της βιταμίνης D, η D2 ή αλλιώς εργοκαλσιφερόλη, η οποία συναντάται σε φυτικά προϊόντα (όπως π.χ. τα μανιτάρια) και η D3 ή αλλιώς χοληκαλσιφερόλη, η οποία συναντάται σε ζωικά προϊόντα (όπως π.χ. στα αυγά και στα ψάρια).

Στο παρελθόν, τόσο τα συμπληρώματα D2 όσο και τα συμπληρώματα D3 θεωρούνταν ότι βελτιώνουν το ίδιο τα επίπεδα της βιταμίνης D (25-υδρόξυ-βιταμίνη D) στον οργανισμό.

Ωστόσο, πρόσφατη μελέτη του 2017 σε γυναίκες έδειξε ότι η συμπληρωματική χορήγηση D3 είναι σχεδόν 2 φορές πιο αποτελεσματική σε σύγκριση με την D2.

Τι εννοούμε, όμως, με τον όρο ανεπάρκεια και έλλειψη βιταμίνης D;

Ας τα δούμε αναλυτικότερα.

Ανεπάρκεια και έλλειψη βιταμίνης D

Σύμφωνα με τα πρακτικά της Mayo Clinic έχουμε την εξής κατάταξη:

Bέλτιστα επίπεδα-φυσιολογική τιμή βιταμίνης D όταν η 25-υδρόξυ-βιταμίνη D είναι μεταξύ 25-80ng/ml,
Ήπια έως μέτρια ανεπάρκεια όταν η 25-υδρόξυ-βιταμίνη D είναι μεταξύ των τιμών 10 – 24 ng/ml,
Έλλειψη όταν η 25-υδρόξυ-βιταμίνη D είναι μεταξύ των τιμών 10 – 19 ng/ml και
Σοβαρή έλλειψη όταν η 25-υδρόξυ-βιταμίνη D είναι κάτω από 10 ng/ml.

Η μεγαλύτερη πηγή βιταμίνης D για τον ανθρώπινο οργανισμό είναι ο ήλιος.

Ενδεικτικά 5 με 30 λεπτά έκθεσης στην ηλιακή ακτινοβολία μεταξύ 10:00 και 15:00 μπορούν να οδηγήσουν σε παραγωγή 10.000 μονάδων (IU) βιταμίνης D σε ανοιχτόχρωμη επιδερμίδα.

Προκύπτει, όμως, το εξής ερώτημα: Γιατί τα ποσοστά ανεπάρκειας βιταμίνης D είναι τόσο υψηλά σε μία χώρα, όπου ο ήλιος είναι ένα από τα χαρακτηριστικά της γνωρίσματα;

Οι πιθανοί λόγοι είναι πολλοί και άμεσα συνδεδεμένοι με το σύγχρονο τρόπο ζωής.

Η αυξημένη παραμονή σε κλειστούς χώρους κατά τη διάρκεια της ημέρας λόγω εργασίας, η έντονη χρήση αντηλιακών, η ρύπανση της ατμόσφαιρας, η μειωμένη κατανάλωση τροφών πλούσιων σε βιταμίνη D, η παχυσαρκία και οι νόσοι που οδηγούν σε δυσαπορρόφηση θρεπτικών συστατικών από το έντερο είναι κάποιες από τις σημαντικότερες αιτίες ανεπάρκειας βιταμίνης D σήμερα.

Επιπλέον παράγοντες που παίζουν ρόλο στα επίπεδα της βιταμίνης D, όσον αφορά την ικανότητα του δέρματος να τη συνθέσει από τον ήλιο είναι:

Η ηλικία, με τους ηλικιωμένους να έχουν μειωμένη ικανότητα σύνθεσης βιταμίνης D σε σύγκριση με τα άτομα νεότερης ηλικίας
Ο τόνος της επιδερμίδας του ατόμου, με τις πιο ανοιχτόχρωμες επιδερμίδες να συνθέτουν περισσότερη βιταμίνη D, ύστερα από έκθεση του δέρματος στον ήλιο εν συγκρίσει με τις πιο σκουρόχρωμες.
Το γεωγραφικό πλάτος. Οι χώρες που είναι πιο μακριά από τον ισημερινό έχουν μικρότερη δυνατότητα έκθεσης στον ήλιο, ιδιαίτερα κατά τους χειμερινούς μήνες από Νοέμβριο μέχρι Φεβρουάριο, καθώς στην επιφάνεια της γης σε αυτές τις περιοχές φτάνει πολύ λιγότερη UVB ακτινοβολία, η οποία είναι απαραίτητη για να ενεργοποιηθεί η παραγωγή βιταμίνης D στο δέρμα.

Οφέλη βιταμίνης D

Βασική και πιο γνωστή δράση της βιταμίνης D είναι η ρύθμιση της απορρόφησης ασβεστίου και φωσφόρου και η γενική καλή υγεία των οστών, των δοντιών και των μυών.

Για πολλές δεκαετίες η γνώση μας όσον αφορά την βιταμίνη D περιοριζόταν μόνο στις οστικές δράσεις της, ωστόσο σήμερα έχει συσχετιστεί με διάφορες παθήσεις και καταστάσεις υγείας, τόσο σωματικής όσο και ψυχικής.

Εκτός από την σημαντική οστική της δράση της στα οστά, η βιταμίνη D φαίνεται να έχει προστατευτική δράση ενάντια σε βαριές λοιμώξεις, όπως πνευμονία, σε αυτοάνοσα νοσήματα, όπως η σκλήρυνση κατά πλάκας, σε μεταβολικά νοσήματα, όπως ο διαβήτης τύπου 2 και καρδιοπάθειες.

Η ανεπάρκεια βιταμίνης D θεωρείται ίσως η πιο διαδεδομένη διατροφική ανεπάρκεια και μία από τις πιο συχνά μη διαγνωσμένες παθολογικές καταστάσεις.

Συμπτώματα και αντιμετώπιση έλλειψης βιταμίνης D

Στους ενήλικες η ανεπάρκεια βιταμίνης D οδηγεί σε οστεομαλακία και γενικώς προβλήματα με τα κόκκαλα, όπως οστεοπενία, οστεοπόρωση, ενώ έχει συσχετιστεί και με την εμφάνιση των προαναφερθεισών παθήσεων.

Από τα παραπάνω συμπεραίνουμε ότι η βιταμίνη D αποτελεί μία από τις σημαντικότερες βιταμίνες με σπουδαίες δράσεις στον οργανισμό.

Για τον λόγο αυτό καλό θα ήταν να γίνεται τακτικά έλεγχος των επιπέδων της 25-υδρόξυ-βιταμίνης D, ώστε να προλαμβάνεται και να αντιμετωπίζεται η ανεπάρκεια.

Σε αυξημένο κίνδυνο ανεπάρκειας βιταμίνης D βρίσκονται, κυρίως, οι εξής ομάδες πληθυσμού:

Άτομα με μειωμένη έκθεση του δέρματος στον ήλιο, όπως άτομα που εργάζονται σε κλειστούς χώρους. (Βασική προϋπόθεση σύνθεσης βιταμίνης D από τον ήλιο είναι το γυμνό δέρμα χωρίς αντηλιακό.)
Άτομα με σκουρόχρωμες επιδερμίδες.
Οι ηλικιωμένοι, τόσο λόγω της μειωμένης ικανότητας σύνθεσης βιταμίνης D, που αναφέρθηκε παραπάνω, όσο και της μειωμένης έκθεσης στον ήλιο και της μειωμένης διατροφικής πρόσληψης.
Άτομα με οστεοπενία και οστεοπόρωση
Γυναίκες στην εμμηνόπαυση
Άτομα με φλεγμονώδεις νόσους του εντέρου που οδηγούν σε δυσαπορρόφηση λίπους.
Παχύσαρκα άτομα ή άτομα που έχουν υποβληθεί σε βαριατρική επέμβαση γαστρικής παράκαμψης.
Η λήψη συμπληρώματος βιταμίνης D συστήνεται στις ομάδες κινδύνου που αναφέρθηκαν παραπάνω, αλλά και σε άτομα με ήδη διαγνωσμένη ανεπάρκεια.

Tip: Η βιταμίνη D μαζί με τις βιταμίνες Α, Ε και Κ, ανήκουν στην κατηγορία των λιποδιαλυτών βιταμινών και για την αποτελεσματική απορρόφησή της είναι αναγκαίο το διατροφικό λίπος.

Έτσι, ο καταλληλότερος και πιο αποτελεσματικός τρόπος είναι η λήψη του συμπληρώματος βιταμίνης D κατά τη διάρκεια ενός κύριου γεύματος, το οποίο περιέχει λιπαρό στοιχείο (π.χ. το ελαιόλαδο στη σαλάτα).

Από τον επιστημονικό συνεργάτη των συμπληρωμάτων διατροφής EVIOL Δρ. Αναστάσιο Παπαλαζάρου, Διαιτολόγο-Διατροφολόγο

Μάθε περισσότερα για το πως να αντιμετωπίσεις την έλλειψη βιταμίνης D με ΕVIOL Βιταμίνη D3